İklim değişikliği, Atlantik Okyanusu’nun taşıma kapasitesini tehdit ediyor. Bilim insanları, küresel ısınmanın okyanus akıntılarını zayıflatabileceğini ve bu süreçte ısıyı taşımakla görevli sistemlerin bozulabileceğini belirtiyor. Bu durum, Avrupa’da aşırı kışlar, yaz kuraklıkları ve tropikal bölgelerde yağış rejimlerinin kaymasına yol açabilir.
Yeni bir bilimsel çalışmaya göre, Atlantik Meridyen Devir Daimi (AMOC) 2100 yılından sonra tamamen çökebilir. Böyle bir kapanma, Körfez Akıntısı’nı da etkileyerek Avrupa’yı savunmasız bırakabilir. Environmental Research Letters dergisinde yayımlanan araştırmada, Potsdam İklim Etkisi Araştırma Enstitüsü (PIK) ve Hollanda Kraliyet Meteoroloji Enstitüsü’nden bilim insanlarının katkıları vurgulanıyor.
Dönüm Noktası: Kuzey Atlantik’teki Zayıflama AMOC, tropiklerden gelen ısınmış yüzey sularını kuzeye taşıyıp soğumuş yoğun suları güneye daldırarak küresel iklimi düzenleyen bir “okyanus taşıma bandı” işlevi görüyor. Avrupa’nın nispeten ılıman kışlarını da bu sistem sağlamaktadır. Ancak modeller, Kuzey Atlantik’te kış aylarında derin konveksiyonun çökmesiyle zincirleme bir sürecin başladığını gösteriyor.
Yeterince soğumayan atmosfer nedeniyle okyanus yüzeyinden ısı kaybı azalıyor ve dikey karışım zayıflıyor. Sonuç olarak daha sıcak ve hafif yüzey suları derinliklere inemiyor; kuzeye taşınan sıcak ve tuzlu su miktarı da azalıyor. Ayrıca Grönland ve diğer bölgelerden gelen tatlı suyun artması yüzeyin tuzluluğunu düşürüyor. Böylece kendini besleyen bir geri besleme döngüsü oluşuyor ve AMOC güç kaybediyor.
PIK araştırmacısı Stefan Rahmstorf, simülasyonlarda kritik eşğin önümüzdeki onlarca yıl içinde aşıılabileceğini vurgulayarak şu mesajı veriyor: “Kritik eşik geçildiğinde AMOC’un kapanması, kendi kendini güçlendiren süreçlerle kaçınılmaz hale gelebilir. Mevcut modellere göre Kuzey Atlantik’in taşıdığı ısının miktarı mevcut seviyenin %20’sinin altına düşebilir ya da bazı senaryolarda neredeyse sıfıra kadar inecektir.” Bu durum, Kuzeybatı Avrupa’da sert kışlar, yaz kuraklıklarının artması ve tropikal bölgelerde yağış kuşaklarının kayması gibi sonuçları tetikleyebilir.
2100 Sonrası Risk ve Uzun Vadeli Projeksiyonlar CMIP6 iklim simülasyonları, 2300–2500 yıllarını kapsayan projeksiyonları içeriyor. Çalışmada yer alan dokuz yüksek emisyon senaryosunun tamamında AMOC’un derin devrilme sistemi kapandığı görüldü; bazı orta ve düşük emisyon senaryolarında da benzer sonuçlar ortaya çıktı. Baş yazarı Sybren Drijfhout, gözlemlerin bu tabloyla uyumlu olduğuna dikkat çekerek şöyle dedi: “Kuzey Atlantik’teki derin konveksiyon son 5–10 yılda düşüş eğilimi gösteriyor. Bu bir doğal değişkenlik olabilir, fakat modellerin projeksiyonlarıyla da örtüşüyor.”
Emisyonların Hızla Azaltılması Şart Mevcut modeller, Grönland’daki buz erimesiyle gelen ek tatlı su yükünü yeterince hesaba katmıyor olabilir; bu da riski daha da artırıyor. Rahmstorf şu uyarıyı yapıyor: “Emisyonların hızla azaltılması çok kritik. AMOC’nin tamamen durmasını engellemek için geç olabilir, ancak kapanma riskini önemli ölçüde azaltabiliriz.”
News
